مراقبت از سلامت روان در شرایط بحران
مدیریت سلامت روان در بحران‌ها؛ از پذیرش احساسات تا تاب‌آوری اجتماعی
در شرایط بحرانی، مانند حوادث ناگوار طبیعی یا انسانی، تجربه احساساتی همچون ترس، غم، خشم، اضطراب یا حتی گیجی، واکنشی طبیعی و انسانی است. مهم‌ترین نکته در چنین شرایطی، توجه به سلامت روان و افزایش تاب‌آوری فردی و جمعی است.
احساسات خود را بپذیرید
واکنش‌هایی مانند نگرانی و ترس در برابر تهدید واقعی، بخشی از سیستم دفاعی بدن برای محافظت از ما هستند. تلاش برای سرکوب این احساسات نه‌تنها کمکی به آرامش نمی‌کند، بلکه ممکن است سبب انزوای فرد و کاهش بهره‌گیری از حمایت‌های اطرافیان شود. به خود اجازه دهید احساسات‌تان را تجربه کنید و در صورت نیاز، با کسی که مورد اعتماد شماست درباره آن صحبت کنید.
ارتباط خود را با دیگران حفظ کنید
ارتباط با دوستان، خانواده یا همکاران می‌تواند نقش کلیدی در کاهش تنش روانی ایفا کند. گفت‌وگو درباره نگرانی‌ها و شنیدن حرفهای دیگران، به ایجاد حس همراهی و کاهش احساس تنهایی کمک می‌کند. همچنین به یاد داشته باشید اطلاع‌رسانی به عزیزانتان درباره سلامت خود، می‌تواند نگرانی آنها را کاهش دهد.
در مصرف اخبار تعادل ایجاد کنید
اگرچه آگاهی از وضعیت جاری مهم است، اما دریافت مداوم اطلاعات استرس‌زا ممکن است اضطراب را تشدید کند. بهتر است زمانی مشخص در روز را به پیگیری اخبار اختصاص دهید و تنها از منابع رسمی و قابل اعتماد استفاده کنید. از بازنشر مطالب تاییدنشده، تصاویر نگران‌کننده یا اخبار هیجانی خودداری کنید تا به آرامش روانی خود و دیگران کمک کنید.
مراقب سلامت جسمی خود باشید
سلامت جسم و روان رابطه‌ای تنگاتنگ دارند. خواب منظم، تغذیه متعادل، نوشیدن آب کافی و فعالیت بدنی منظم، به‌ویژه ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی یا تمرینات کششی، باعث تقویت سیستم عصبی و کاهش اضطراب می‌شود. فعالیت‌هایی مانند خواندن، نقاشی، گوش دادن به موسیقی ملایم یا نوشتن احساسات نیز می‌توانند مفید باشند.
به کودکان، سالمندان و افراد آسیب‌پذیر توجه بیشتری داشته باشیم
کودکان و سالمندان در مواجهه با بحران، نیاز به حمایت ویژه دارند. سعی کنید با زبانی ساده، صادقانه و متناسب با درک آنها، موقعیت را برایشان توضیح دهید. به احساساتشان احترام بگذارید و حس امنیت و آرامش را در آنها تقویت کنید. افراد دارای سابقه اختلالات روانی نیز ممکن است در این شرایط آسیب‌پذیرتر باشند و نیاز به حمایت و پیگیری بیشتری داشته باشند.
به مسئولیت رسانه‌ای خود آگاه باشید
در شرایط بحرانی، انتشار اخبار نادرست یا تحریک‌آمیز می‌تواند به تشویش روانی عمومی دامن بزند. پیش از بازنشر هر مطلبی، از صحت آن مطمئن شوید و هدف از انتشار آن را بررسی کنید. تصاویر یا ویدئوهای دلخراش می‌توانند آثار روانی مخربی، به‌ویژه برای کودکان و افراد حساس ایجاد کنند. بهتر است چنین محتواهایی را با احتیاط کامل مصرف و منتشر کنید.
به ذهن خود نیز استراحت بدهید
مغز انسان نیز مانند جسم، نیاز به استراحت دارد. مدتی در روز را به دوری از رسانه‌ها، فضای مجازی و اخبار اختصاص دهید. به فعالیت‌های لذت‌بخش یا آرامش‌بخش مانند مدیتیشن، تنفس عمیق، باغبانی، یا گفت‌وگوی صمیمانه با اعضای خانواده بپردازید.
از کمک حرفهای بهره‌مند شوید
اگر احساس کردید فشار روانی بیش از حد تحمل‌تان است، تردید نکنید از مشاور یا روانشناس کمک بگیرید. مراکز جامع سلامت در کشور با حضور روانشناسان آموزش‌دیده آماده ارائه خدمات به افراد آسیب‌دیده و سایر اقشار جامعه هستند. بهره‌گیری از حمایت حرفهای، نشانه آگاهی و مسئولیت‌پذیری است، نه ضعف.
آرامش شما، آرامش جامعه
در نهایت، آرامش و پایداری روانی هر فرد، نقش مهمی در آرامش کلی خانواده و جامعه دارد. انتخاب‌های ما در نحوه برخورد با بحران، چه در رفتار، چه در گفتار و چه در انتشار اطلاعات، می‌تواند زمینه‌ساز سلامت روانی جمعی باشد.
(اتاق مشاوره موسسه آموزش عالی جهاددانشگاهی استان گیلان)